Reflexen, leren en gedrag
Je ontwikkeling start met primaire reflexen
Na de geboorte zijn de hersenen in aanleg aanwezig, de bedrading is nog minimaal. Met de bedrading wordt bedoeld de verbindingen tussen de verschillende hersencellen en verschillende delen van de hersenen. De reacties en bewegingen worden op dit moment gestuurd door reflexen, primaire reflexen wel te verstaan. Deze reflexen helpen je nu nog met leren en gedrag.
Primaire reflexen zijn vaste, automatische reacties op vaste prikkels. Zij worden gestuurd vanuit de hersenstam. Deze reflexen worden door veelvuldig gebruik onder controle van de hersenen gebracht. Dit moet bij een leeftijd van anderhalf jaar afgerond zijn. De hersenen moeten het over kunnen nemen. Blijven reflexen na deze leeftijd nog actief, dan remt dat de ontwikkeling van leren en gedrag. De echte intelligentie van je kind wordt dan niet zichtbaar op school. Terwijl jij als ouder het vaak wel ziet.
Juist leerproblemen en gedragsproblemen zijn dus een teken dat de ontwikkeling in de hersenen niet goed doorlopen is. De reflexen blijven storen in het leren en gedrag van opgroeiende kinderen en volwassenen. Hieronder staan de verschillende reflexen toegelicht.
De aanwezigheid van reflexen geeft ook aan dat de beide hersenhelften niet volgens plan gerijpt/ontwikkeld zijn. De ene hersenhelft is ‘volwassener’ dan de ander en dat maakt dat ze niet goed met elkaar kunnen communiceren. Het gevolg: leerproblemen, gedragsproblemen als ook fysieke klachten en ziekten.
Allereerst volgt een overzicht waarin per leerprobleem beknopt beschreven wordt welke reflexen daarin kunnen storen. Dit overzicht is niet volledig. Vervolgens worden de reflexen beschreven naar nut in de ontwikkeling van kinderen en hoe ze bij niet onder controle komen, kunnen storen in leren en gedrag. Ook hierbij ben ik niet volledig geweest in de opsomming, dan zou het een volledig boekwerk worden. Meer informatie is ruim voorhanden op internet en in gespecialiseerde boeken. Je mag mij ook altijd om meer informatie vragen natuurlijk.
Lezen: ATNR, STNR, Zuigreflex, Palmer reflex.
Rekenen: ATNR, Moro, STNR, TLR
Concentratie: Fear Paralysis, Moro, Palmer, Zuigreflex. Spinal Galant, Perez
Gedrag: ATNR, Moro, Fear paralysis, Palmer, TLR, Spinal Galant, Perez, Zuigreflex
Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste reflexen en hun nut in de ontwikkeling. Ook hoe de reflexen storen in het leren en gedrag als de reflex niet helemaal verdwijnt. Deze opsomming is niet volledig. Wil je er meer over weten, neem dan rustig contact op of kijk op andere sites.
Reflex
Terugtrekreflex (fear paralysis)
Nut:
De vrucht in de baarmoeder beschermen tegen plotse druk van buitenaf.
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Grote weerstand tegen nieuwe situaties of plotse veranderingen. Dit kan zich uiten in:
- Driftbuien
- ‘Bevriezen’ van het kind, black out en extreem verlegen
- Paniekstoornissen, angstaanvallen, hard en/of langdurig huilen of gillen
- Adem inhouden tot je er (bijna) bij neervalt.
- Rekenen
- Verbergen van de angst door bravoure gedrag.
Voorbeeld Reflex
Je bent op bezoek. Je hebt je kind voorbereid op wat komen gaat. Ontspannen gaat je kind mee naar binnen, maar bij het zien van andere mensen wil je kind niets. Alleen bij jou op schoot, wegkruipen om niet naar anderen te hoeven kijken. Hij is niet over te halen tot iets anders en aansporen geeft weigering en heftigere reacties als je niet oppast.
Moro
Nut:
Reactie bij dreigend gevaar. Bij een hard geluid of gevaar anderszins, spreid de baby zijn armen en benen, ademt diep in. Vervolgens maakt hij een grijpbeweging, loopt rood aan en begint hard te huilen. Van vroeger uit werd met de grijpbeweging de vacht van moeder (aap) vastgepakt zodat die kan vluchten met kind. Het huilen om te waarschuwen dat er gevaar dreigt, mocht er geen ouder in de buurt zijn.
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Continu op de omgeving gericht te zijn, altijd alert op dreigend ‘gevaar’.
- Slechte focus op uitleg van de leerkracht of het eigen werk; immers, daar komt het gevaar niet vandaan.
- Schrikt van het geluid van het vallen van andermans pen, een beurt krijgen, etc. (rode wangen, black out).
Voorbeeld Moro
Je bent aan het opletten in de klas, iemand laat een pen vallen. Gevolg, je adem raakt even van slag, evenals je hartslag en je bent gefocused op het geluid van de vallende pen…. Wat de juf vertelt komt niet meer binnen. Pas als je ademhaling en hartslag weer normaal is en je weet “o, het was een pen die viel, ik ben veilig”. Pas dan kun jij je aandacht weer op de juf richten. Die is inmiddels al verder in haar verhaal.. O,o, hoe kom je nu weer bij??? Je kijkt om je heen om te zien wat andere kinderen doen, misschien weet jij het dan ook wel… Voor je het weet krijg je op je kop van de juf dat je op moet letten. Ze moest eens weten…
Grijpreflex (Palmer)
Nut:
Grijpreflex
- Als er in de handpalm gestreken wordt, sluiten de vingers zich. Door over de rug van de hand te wrijven openen de vingers zich weer.
- Deze reflex werkt samen met de zuigreflex en zet de spijsvertering in gang.
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Ontwikkeling van spraak en taal wordt belemmerd doordat deze reflex een directe verbinding met de mond heeft. De tong wil in de zuigstand gaan staan, de spieren in de kaak zijn steeds gespannen. Dit kan zich uiten in:
- Praten komt laat of onvoldoende op gang
- Onduidelijke articulatie
- Stotteren
- Binnensmonds praten
- Tandenknarsen
- Schrijven en handvaardigheid worden moeilijk omdat door de aanwezigheid van deze reflex de fijne motoriek zich niet goed kan ontwikkelen. Dit uit zich in:
- Verkeerde pengreep
- Veel druk op de pen bij het schrijven
- Schrijven gaat langzaam of het handschrift is niet te lezen
- Schrijven is erg vermoeiend
- Mond beweegt mee met knippen of schrijven
- Tong ‘buiten boord’ of in de wang tijdens schrijven of handvaardigheid
Voorbeeld Grijpreflex (Palmer)
Je kind is 3, volgend jaar tijd voor de kleuterschool. Je maakt je wel zorgen want dat praten, dat komt maar niet vlot. Hoe moet dat volgend jaar op school? Het is niet dat je kind zich niet duidelijk kan maken hoor, nee, dat gaat prima. Soms denk je wel eens dat dat de oorzaak is, dat iedereen je kind te goed begrijpt en dat het daardoor niet hoeft te praten. Toch vind je dat maar een raar idee. Als je kunt praten, praat je toch en lui is je kind ook echt niet. Op advies van consultatiebureau en/of huisarts stuur je je kind al vaker naar een peuterspeelzaal en ook de logopediste wordt bezocht, maar zonder echt resultaat…
En dat klopt, dat er geen resultaat is. Een reflex verhindert namelijk dat je kind gaat praten. En een reflex, weet je nog? Dat is een automatische beweging die voorgaat op alles! Dus een kriebel in de hand of op de wang en het spijsverteringsstelsel gaat aan de slag, de mond gaat in de zuigstand. Knap als je dan nog een mooie zin kan produceren. Wat je kind wel gaat helpen is reflex-inhibitie zodat de mond vrijkomt om te praten. Je zult horen hoe knap je kind is met slechts ca. 5 weken oefeningen doen.
Aarden-Zuigreflex (rootingreflex)
Hier vind je een blog die uitgebreid ingaat op de gevolgen voor leren, praten, eten en gedragen van deze reflex.
Nut:
- Tot eten komen bij een pasgeboren baby. Als de wang aangeraakt wordt, draait het hoofd die kant uit, de mond gaat open, de tong komt naar voren en de ogen gaan dicht. Zo wordt de tepel of fles gevonden en het eten kan beginnen.
- Deze reflex heeft te maken met het gevoel van basisveiligheid.
- Deze reflex is gekoppeld aan de grijpreflex. De ene reflex zet de andere in actie.
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Verhindert spraak doordat de tong voorin de mond wil zijn en de mondspieren zich klaarmaken om te zuigen. Dit maakt het praten en articuleren erg lastig.
- Mensen niet aan kunnen kijken tijdens het praten. Of iemand aankijken zonder iets te kunnen zeggen.
- Niet alleen durven te zijn.
- Bang zijn in het donker.
- Geen nieuwe dingen of veranderingen willen. Dit is onbekend en verstoort daarmee het gevoel van veiligheid.
- Erg gevoelig in en om de mond wat kan leiden tot eenzijdig of kieskeurig eten. Pitjes in brood, stukjes fruit in het toetje,… Dit geeft problemen vanwege het gevoel, niet noodzakelijk de smaak.
- Wil weinig tot niets aanraken, dit komt door de koppeling die de Aarden-zuigreflex heeft met de grijpreflex.
- Door de aanwezigheid van deze reflex kan iemand zich snel buitengesloten of afgewezen voelen.
Tonische Labyrinth Reflex
Nut:
- Bij het geboren worden
- Opbouwen evenwicht
- Opbouwen spierspanning, m.n. in nek en rug
- Ontwikkelen ruimtelijke oriëntatie
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Slechte balans waardoor er problemen komen met focus/aandacht richten.
- Ruimtelijke oriëntatie (rekenen/schrijven/lezen/bewegen op een schoolplein)
- Niet in beweging willen komen (letterlijk), hekel aan (groeps)sporten
- Wagenziekte
- Hoogtevrees
- Nek- en rugpijn
- Moeite met tijd en maken van plannen/planning
- Houding met ronde schouders
Voorbeeld Tonische Labyrinth Reflex
Weer een nieuwe dag… Je komt uit bed en voor je het weet stoot je weer ergens tegen aan. Aan tafel gaat er weer een beker om, ja, je ouders zijn weer blij. Nu naar school. Door een slechte balans wiebelt en danst de hele wereld continu. Daardoor hebben je ogen geen vaste focus. Dit maakt dat het maar gokken is wanneer je dicht genoeg bij iemand of iets bent of net te dicht. Dan ligt er weer iets op de vloer of wordt een klasgenoot boos dat je uit moet kijken. Dat doe je ook, kun jij het helpen? Dat hij zelf uitkijkt? Door dat continu bewegende beeld zie je op het schoolplein niet goed waar iemand naartoe beweegt. Uit veiligheid maar een beetje aan de kant blijven, heb je ten minste ook steun van een muur/hek.
ATNR (Asymmetrische Tonische Nekreflex)
Nut:
- Nodig bij de geboorte
- Ontwikkeling oog-handcoördinatie
- Komen van liggen naar rollen
- Ontwikkeling links-rechts
- Ontwikkeling corpus collosum (brug tussen beide hersenhelften)
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Omdraaien van letters bijv. b-d; p-q
- Kleine woordjes overslaan bij lezen
- Radend lezen doordat het eerste of laatste stuk van een woord niet gezien wordt
- Op verkeerde regel of woord beginnen met lezen, sommen overslaan in een rekenrijtje of uitkomst bij de verkeerde som
- Problemen met huppelen
- Slecht handschrift, grote pendruk
- Moeite met aan de kantlijn te beginnen met schrijven
- Black out bij schriftelijke toetsen
- Lijkt lui in werkhouding, ligt onderuit op zijn stoel
- Rekenproblemen
Voorbeeld ATNR (Asymmetrische Tonische Nekreflex)
Ga rechtop zitten, leg je boek neer”. Die opmerking hoor je wel vaker. Zelf zie je niet in waarom. Dit zit gewoon lekker en dan kun je beter lezen en schrijven, is jouw ervaring. Dat klopt ook wel want met de ATNR nog actief in je lijf wil je schrijfarm recht als je naar die hand kijkt. Het been aan die kant wil ook recht. De andere arm wil juist krom evenals dat been. Om te voorkomen dat je de hele tijd met kracht je schrijfarm krom moet houden, ga je onderuit zitten. Kun je lekker met een rechte arm schrijven en dat been krijgt ook alle ruimte. Voor je ogen is het zo veel gemakkelijker om in dat boek de opgave te lezen.
Jammer dat volwassenen dat niet snappen… vind jij. Jammer dat het niet altijd begrepen wordt inderdaad. Hoe goed zou het zijn als de oorzaak bekend zou zijn van deze houding. Geen lui kind, nee, een actieve reflex die je met eenvoudig 2 x per dag een oefening doen met 5 weken overwonnen hebt. Kunnen kinderen een goede werkhouding aannemen en presteren ze nog beter met lezen en rekenen ook. Primaire reflexen, werk ze weg!
Â
STNR (Symmetrisch Tonische Nekreflex)
Nut:
- Om van buikkruipen naar gewoon kruipen te komen.
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Blijven morsen met eten
- Slechte houding met lopen en werken
- Concentratieproblemen
- Letters spiegelen s, z
- W-zit i.p.v. goed op de knieën zitten
- Bilschuiven i.p.v. kruipen
- Slechte oog-hand coördinatie (sporten, handvaardigheid, schrijven)
- Focusproblemen van de ogen
- Zwemmen is moeilijk aan te leren
Voorbeeld STNR (Symmetrisch Tonische Nekreflex)
“Ga niet zo dicht op je werk zitten, dat is slecht voor je ogen”. Even kom je wat omhoog, maar voor je het weet zit je weer net zo dicht op je werk als eerst. Je kunt er niets aan doen. De STNR zorgt ervoor dat als jij je hoofd buigt, je bovenlijf naar beneden zakt. Je benen willen zich strekken. Om te voorkomen dat je zo van je stoel glijdt, haak je je voeten om de poten van de stoel of je gaat staan om te werken.
Spinal Galant
Nut:
- Bij het geboren worden
Stoort in gedrag of leren door o.a.:
- Friemelen
- Niet stil kunnen zitten
- Bedplassen
- Slechte concentratie door een druk hoofd
- Slecht korte termijn geheugen
- Moeite om verschil te horen tussen v-f; s-z; m-n
- Lezen slecht
Voorbeeld Spinal Galant
Je wordt wakker en je voelt het al. Heel het bed nat en dat terwijl je al 9 jaar bent… Heb ik nu zo vast geslapen? Je schaamt je, wil nergens logeren want stel je voor dat anderen het zien. Hier is de Spinal Galant aan het werk geweest.
Terwijl jij je lekker omdraait in bed, wrijven de lakens tegen je onderrug. Je blaas is vol en dit de kriebels in je rug zijn voor je hersenen een teken om je blaas te legen. Zodra je deze reflex onder controle gebracht hebt, zullen je hersenen je een seintje geven om wakker te worden zodat je gewoon naar de wc kunt gaan.
